Een gezonde omgeving kan gezondheidsverschillen tussen mensen verminderen. Maar wat is een gezonde omgeving en welke kennis speelt daarbij een rol? Hoogleraar Klasien Horstman en universitair docent Mare Knibbe geven antwoord, op de website van Sociale vraagstukken en in hun recent verschenen boek.

Op het jaarlijkse congres van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving stelde Jet Bussemaker de vraag wat de riolering van deze tijd zou kunnen zijn. Zij doelde daarmee op de grote gezondheidswinst die geboekt werd in de strijd tegen infectieziekten, niet door een medisch wondermiddel, maar met de aanleg van een gesloten rioleringsstelsel.

In ons boek Gezonde Stad. Uitsluiting en Ontmoeting in de Publieke Ruimte presenteren we de publieke ruimte als een geschikte kandidaat. In de publieke ruimte manifesteert zich ongelijkheid en uitsluiting, maar de publieke ruimte zou ook een gelijkmaker kunnen zijn en een voertuig voor collectivisering van gezondheid.

Sociaal perspectief op gezondheid

Hoe moet je ongelijkheid in gezondheid en zorg tegengaan? Nadat gezondheid decennialang is gezien als een kwestie van de gezonde keuze van individuen, klinkt de roep om een sociaal perspectief op gezondheid steeds luider. Het is inmiddels velen duidelijk dat gezondheid en veerkracht te maken hebben met werk- en woonomstandigheden, inkomen, sociale netwerken en bestaanszekerheid in de bredere zin. Naast gezonde leefstijl wordt dus ook de gezonde omgeving van belang. Maar wat is een gezonde omgeving?

De kracht van publieke ruimte is dat je er vreemden kunt tegenkomen

Niet zelden is dat dan een opsomming van factoren die de individuele gezondheid beïnvloeden, maar dat is iets anders dan een sociaal perspectief op gezondheid. De riolering in de negentiende eeuw kun je zien als een uitdrukking van een sociaal perspectief op gezondheid omdat ze een collectivisering betekende in de omgang met menselijke uitwerpselen. Mensen werden niet individueel aangespoord om zelf hun uitwerpselen op te ruimen, ze werden aangesloten op een gedeelde infrastructuur.

Toenemend besef dat epidemieën niet stoppen bij de buurten van de goede burgerij, leidde tot dit publiek rioleringsstelsel. Zolang de riolering goed werkt, kunnen we onderlinge verbindingen en afhankelijkheid vergeten. Maar wie onder de grond kijkt, ziet meteen hoe alle huishoudens met elkaar verbonden zijn.

Lees de rest van het artikel op de website van Sociale Vraagstukken